Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil, Türk Hava Kuvvetlerinin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla geliştirilen Milli Muharip Uçak için rüzgar tüneli testleri gerçekleştirildiğini belirterek, "Konfigürasyonun son şeklini vermeye çalışıyoruz. Çok hızlı şekilde uçağı tamamlamak istiyoruz." dedi.
Milli Muharip Uçak Endüstriyel İşbirliği Günleri etkinliği, projede görev alabilecek yerli ve yabancı çok sayıda firmayı bir araya getirdi. Etkinlikte, projedeki ihtiyaçlar, tedarik süreçleri ve iş birliği olanakları ele alındı.
Temel Kotil, Milli Muharip Uçak gibi birçok teknolojiyi, sistemi, alt sistemi barındıran bir aracı hiçbir şirketin tek başına yapamayacağını söyledi.
Bu nedenle yerli ve yabancı firmaları bir araya getirip iş birliği konularının konuşulmasını sağlamak istediklerini dile getiren Kotil, proje boyunca alt teknolojilerden sistemlere, iniş takımlarından silah sistemlerine uzanan geniş yelpazede farklı kabiliyetlere ihtiyaç duyulacağını vurguladı.
Projenin son durumuna ilişkin bilgi veren Kotil, şöyle konuştu:
"Uçağımız şu anda rüzgar tünelinde, konfigürasyonun son şeklini vermeye çalışıyoruz. Çok hızlı şekilde uçağı tamamlamak istiyoruz. BAE Systems ile teknik iş birliğimiz var. Şirketin yaklaşık 70 personeli burada çalışıyor. Bu iş birliği basit bir mühendislik hizmeti satın alımı değil. Teknolojik olarak da bir araya gelmiş durumdayız. Bu uçak için rüzgar tünelleri yapıyoruz, büyük laboratuvarlar kuruyoruz. Milli Muharip Uçak ağırlıkla kompozit (değişik tarzları bir arada taşıyan) olacak. Kompozit yapısını oluşturmak için şu anda 200 milyon dolarlık bir inşaat devam ediyor. 200 milyon dolarlık bir yatırım yapıyoruz. Kompozitte TUSAŞ'ı dünyadaki kapasitenin yüzde 2'sine getirmek istiyoruz ki uçağı kolay yapalım."
Proje için ihtiyaç duyulan insan kaynağına yönelik çalışmalarını da anlatan Kotil, üniversitelerden bin stajyer mühendisin TUSAŞ'ta yetiştirildiğini, bu yıl neredeyse bine yakın mühendis aldıklarını bildirdi. Kotil, yürüttükleri projeleri dikkate alarak kadrolarını güçlendirdiklerini belirtti.
Projeyle test altyapısından malzemeye, tasarımdan elektroniğe uzanan bir çeşitlilikte Türkiye ve TUSAŞ'ın 5. nesil uçak yapacak yetenek kazandığına işaret eden Kotil, "5. nesil savaş uçağını bir firma tek başına yapamaz, bir ülke yapar. Hatta diğer ülkeleri de yanına destekçi alır. Avrupa'da şu anda en önde giden 5. nesil savaş uçağı projesi bu. Mühendis olarak gönlümden geçen güçlerin birleşmesi. İnşallah bu yalnız Türkiye'nin değil, NATO'nun uçağı olur." diye konuştu.
Seri üretime kadar 400 sipariş hedefi
Savunma Sanayii Başkanlığı tarafından yürütülen projeyle Hava Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde bulunan ve 2030'lu yıllardan itibaren kademeli devreden çıkartılması düşünülen F-16 uçaklarının yerini alabilecek yurt içi imkan ve kabiliyetlerle tasarlanan modern uçakların üretilmesi amaçlıyor.
Projede, yeni nesil bir uçakta olması gereken düşük görünürlük, dahili silah yuvası, yüksek manevra kabiliyeti, artırılmış durumsal farkındalık ve sensör füzyonu benzeri teknoloji alanlarındaki çalışmalar sonucu, Türkiye'nin 5. nesil bir muharip uçağı üretebilecek altyapı ve teknolojiye sahip ülkeler arasında yer alması hedefleniyor.
"Tasarım ve prototip kalifikasyonunu" kapsayan birinci dönemin ilk aşaması olan "ön tasarımla" eylül ayı itibarıyla proje takvimi başladı. 4 yıl sürmesi öngörülen bu sürecin daha erken tamamlanması amaçlanıyor.
Proje kapsamında ilk etapta 6 geliştirme hava aracı üretilecek. Daha sonra eklenecek yeni araçlarla Milli Muharip Uçak 2033'teki seri üretime hazırlanacak. Seri üretim aşamasına kadar 400 adetlik uçak siparişine ulaşılması öngörülüyor.
Proje ortağı olmak isteyen ülkelerle de çeşitli düzeylerde görüşmeler yürütülüyor. Söz konusu ülkeler aynı zamanda uçağın potansiyel alıcıları olarak değerlendiriliyor.
18. ayda konsept dondurulacak
Milli Muharip Uçak için yaklaşık 1 yıl sonra projede en büyük sistem tedarikçileri seçilecek ve sonrasında 18. ayda konsept dondurulacak.
Projede görev alacak tedarikçilerden, ihracat kısıtlamasına tabi olmayacak, uzun vadeli taahhütler istenecek.
Uçak için TR Motor tarafından özgün motor geliştirilecek. Bu süreç devam ederken geliştirilen araçlarda bir ara motor kullanılacak.
Radar, elekto optik ve bütünleşik işlemci alanlarında ise ASELSAN ve TÜBİTAK çalışmalara başladı.
| Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Fenerbahçe | 15 | 13 | 1 | 1 | 40 | 11 | 40 | +29 |
| 2 | Galatasaray | 15 | 13 | 1 | 1 | 31 | 9 | 40 | +22 |
| 3 | Kayserispor | 15 | 8 | 2 | 5 | 21 | 14 | 29 | +7 |
| 4 | Trabzonspor | 15 | 8 | 5 | 2 | 27 | 19 | 26 | +8 |
| 5 | Beşiktaş | 15 | 8 | 5 | 2 | 22 | 19 | 26 | +3 |
| 6 | Adana Demirspor | 16 | 6 | 4 | 6 | 29 | 21 | 24 | +8 |
| 7 | Antalyaspor | 15 | 6 | 4 | 5 | 22 | 17 | 23 | +5 |
| 8 | Çaykur Rizespor | 15 | 6 | 5 | 4 | 15 | 20 | 22 | -5 |
| 9 | Kasımpaşa | 15 | 6 | 6 | 3 | 27 | 31 | 21 | -4 |
| 10 | Hatayspor | 15 | 4 | 5 | 6 | 24 | 22 | 18 | +2 |
| 11 | MKE Ankaragücü | 15 | 4 | 5 | 6 | 21 | 21 | 18 | 0 |
| 12 | Başakşehir FK | 16 | 5 | 8 | 3 | 18 | 21 | 18 | -3 |
| 13 | Sivasspor | 16 | 4 | 6 | 6 | 19 | 27 | 18 | -8 |
| 14 | Fatih Karagümrük | 15 | 4 | 6 | 5 | 18 | 14 | 17 | +4 |
| 15 | Gaziantep FK | 16 | 5 | 10 | 1 | 17 | 27 | 16 | -10 |
| 16 | Konyaspor | 15 | 3 | 7 | 5 | 15 | 21 | 14 | -6 |
| 17 | Samsunspor | 15 | 4 | 9 | 2 | 17 | 25 | 14 | -8 |
| 18 | Alanyaspor | 15 | 3 | 7 | 5 | 12 | 23 | 14 | -11 |
| 19 | Pendikspor | 15 | 3 | 8 | 4 | 16 | 33 | 13 | -17 |
| 20 | İstanbulspor | 15 | 2 | 11 | 2 | 11 | 27 | 8 | -16 |
| Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Eyüpspor | 15 | 13 | 2 | 0 | 42 | 10 | 39 | +32 |
| 2 | Kocaelispor | 16 | 10 | 3 | 3 | 28 | 17 | 33 | +11 |
| 3 | Göztepe | 15 | 9 | 4 | 2 | 21 | 8 | 29 | +13 |
| 4 | Sakaryaspor | 16 | 8 | 3 | 5 | 25 | 17 | 29 | +8 |
| 5 | Gençlerbirliği | 16 | 7 | 3 | 6 | 19 | 17 | 27 | +2 |
| 6 | Bandırmaspor | 15 | 7 | 3 | 5 | 18 | 11 | 26 | +7 |
| 7 | Bodrumspor | 16 | 7 | 4 | 5 | 20 | 13 | 26 | +7 |
| 8 | Çorum FK | 15 | 7 | 6 | 2 | 27 | 17 | 23 | +10 |
| 9 | Keçiörengücü | 15 | 5 | 6 | 4 | 13 | 17 | 19 | -4 |
| 10 | Boluspor | 15 | 5 | 6 | 4 | 12 | 17 | 19 | -5 |
| 11 | Manisa FK | 15 | 4 | 5 | 6 | 19 | 16 | 18 | +3 |
| 12 | Erzurumspor FK | 15 | 4 | 5 | 6 | 16 | 16 | 18 | 0 |
| 13 | Ümraniyespor | 15 | 5 | 7 | 3 | 16 | 19 | 18 | -3 |
| 14 | Adanaspor | 15 | 5 | 9 | 1 | 13 | 22 | 16 | -9 |
| 15 | Şanlıurfaspor | 15 | 3 | 7 | 5 | 9 | 21 | 14 | -12 |
| 16 | Tuzlaspor | 16 | 3 | 9 | 4 | 14 | 29 | 13 | -15 |
| 17 | Giresunspor | 16 | 2 | 11 | 3 | 10 | 27 | 9 | -17 |
| 18 | Altay | 15 | 1 | 12 | 2 | 7 | 35 | 2 | -28 |
| Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Esenler Erokspor | 16 | 12 | 3 | 1 | 32 | 11 | 37 | +21 |
| 2 | 1461 Trabzon FK | 16 | 10 | 2 | 4 | 29 | 10 | 34 | +19 |
| 3 | Van Spor FK | 17 | 9 | 4 | 4 | 23 | 21 | 31 | +2 |
| 4 | Bucaspor 1928 | 15 | 8 | 1 | 6 | 22 | 9 | 30 | +13 |
| 5 | Yeni Mersin İdman Yurdu | 17 | 8 | 3 | 6 | 24 | 14 | 30 | +10 |
| 6 | Ankaraspor | 16 | 7 | 2 | 7 | 20 | 12 | 28 | +8 |
| 7 | Ankara Demirspor | 17 | 8 | 7 | 2 | 23 | 22 | 26 | +1 |
| 8 | Nazilli Belediyespor | 17 | 8 | 7 | 2 | 23 | 27 | 26 | -4 |
| 9 | Diyarbekir Spor | 16 | 6 | 5 | 5 | 14 | 14 | 23 | 0 |
| 10 | Hes İlaç Afyonspor | 16 | 6 | 5 | 5 | 12 | 12 | 23 | 0 |
| 11 | Karacabey Belediye Spor | 17 | 5 | 7 | 5 | 14 | 14 | 20 | 0 |
| 12 | Beyoğlu Yeniçarşıspor | 17 | 5 | 10 | 2 | 15 | 21 | 17 | -6 |
| 13 | Kırklarelispor | 17 | 4 | 8 | 5 | 12 | 24 | 17 | -12 |
| 14 | Altınordu | 17 | 3 | 7 | 7 | 19 | 18 | 16 | +1 |
| 15 | Kırşehir Futbol SK | 16 | 4 | 9 | 3 | 14 | 26 | 15 | -12 |
| 16 | Serik Belediyespor | 16 | 3 | 8 | 5 | 6 | 13 | 14 | -7 |
| 17 | Bursaspor | 16 | 3 | 8 | 5 | 13 | 27 | 14 | -14 |
| 18 | Adıyaman FK | 16 | 3 | 10 | 3 | 13 | 25 | 12 | -12 |
| 19 | Zonguldak Kömürspor | 15 | 2 | 8 | 5 | 13 | 21 | 8 | -8 |
| Takım | O | G | M | B | A | Y | P | AV | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Kepezspor FAŞ | 14 | 11 | 1 | 2 | 29 | 7 | 35 | +22 |
| 2 | Aliağa Futbol A.Ş. | 13 | 10 | 0 | 3 | 25 | 6 | 33 | +19 |
| 3 | İnegöl Kafkas GK | 13 | 7 | 4 | 2 | 15 | 13 | 23 | +2 |
| 4 | Edirnespor | 13 | 6 | 4 | 3 | 21 | 12 | 21 | +9 |
| 5 | 52 Orduspor FK | 13 | 5 | 3 | 5 | 14 | 11 | 20 | +3 |
| 6 | Ayvalıkgücü Belediyespor | 13 | 5 | 3 | 5 | 11 | 8 | 20 | +3 |
| 7 | Kırıkkalegücü FK | 13 | 5 | 5 | 3 | 10 | 11 | 18 | -1 |
| 8 | Mardin 1969 Spor | 13 | 5 | 6 | 2 | 15 | 13 | 17 | +2 |
| 9 | K.Çekmece Sinopspor | 14 | 4 | 5 | 5 | 15 | 15 | 17 | 0 |
| 10 | Talasgücü Belediyespor | 14 | 5 | 8 | 1 | 17 | 22 | 16 | -5 |
| 11 | Artvin Hopaspor | 13 | 3 | 5 | 5 | 13 | 12 | 14 | +1 |
| 12 | Gümüşhanespor | 14 | 2 | 5 | 7 | 9 | 21 | 13 | -12 |
| 13 | Karabük İdmanyurdu Spor | 13 | 3 | 7 | 3 | 9 | 22 | 12 | -13 |
| 14 | Malatya Arguvanspor | 14 | 2 | 9 | 3 | 8 | 17 | 9 | -9 |
| 15 | Tarsus İdman Yurdu | 13 | 1 | 9 | 3 | 8 | 29 | 6 | -21 |
| Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
|---|---|---|---|
| 20/12/2023 | Kayserispor | vs | Fenerbahçe |
| 20/12/2023 | Antalyaspor | vs | Kasımpaşa |
| 20/12/2023 | Galatasaray | vs | Fatih Karagümrük |
| 21/12/2023 | Çaykur Rizespor | vs | Pendikspor |
| 21/12/2023 | Samsunspor | vs | Konyaspor |
| 21/12/2023 | Beşiktaş | vs | Alanyaspor |
| 21/12/2023 | MKE Ankaragücü | vs | Hatayspor |
| 23/12/2023 | Sivasspor | vs | İstanbulspor |
| 23/12/2023 | Fatih Karagümrük | vs | Gaziantep FK |
| 23/12/2023 | Trabzonspor | vs | Başakşehir FK |
| 24/12/2023 | Konyaspor - Kayserispor | Kayserispor ligdeki son 7 maçında hiç kaybetmedi | Kayserispor yenilmez |
| 24/12/2023 | Adana Demirspor - Antalyaspor | Antalyaspor ligdeki son 6 maçında hiç kaybetmedi | Antalyaspor yenilmez |
| 24/12/2023 | Adana Demirspor - Antalyaspor | Adana Demirspor ligdeki son 6 maçında hiç kazanamadı | Antalyaspor yenilmez |
| 25/12/2023 | Kasımpaşa - Çaykur Rizespor | Çaykur Rizespor ligde deplasmandaki son 5 maçında hiç kazanamadı | Kasımpaşa yenilmez |
| Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
|---|---|---|---|
| 20/12/2023 | Erzurumspor FK | vs | Ümraniyespor |
| 20/12/2023 | Keçiörengücü | vs | Bandırmaspor |
| 20/12/2023 | Adanaspor | vs | Altay |
| 20/12/2023 | Göztepe | vs | Eyüpspor |
| 21/12/2023 | Boluspor | vs | Manisa FK |
| 21/12/2023 | Şanlıurfaspor | vs | Çorum FK |
| 23/12/2023 | Gençlerbirliği | vs | Tuzlaspor |
| 23/12/2023 | Sakaryaspor | vs | Kocaelispor |
| 24/12/2023 | Bandırmaspor | vs | Adanaspor |
| Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
|---|---|---|---|
| 20/12/2023 | Adıyaman FK | vs | Esenler Erokspor |
| 20/12/2023 | Bucaspor 1928 | vs | Hes İlaç Afyonspor |
| 20/12/2023 | Bursaspor | vs | Diyarbekir Spor |
| 20/12/2023 | Kırşehir Futbol SK | vs | Zonguldak Kömürspor |
| 20/12/2023 | Nazilli Belediyespor | vs | Ankaraspor |
| 20/12/2023 | Serik Belediyespor | vs | 1461 Trabzon FK |
| 23/12/2023 | Yeni Mersin İdman Yurdu | vs | Ankara Demirspor |
| 24/12/2023 | Ankaraspor | vs | Altınordu |
| 24/12/2023 | Diyarbekir Spor | vs | Bucaspor 1928 |
| 24/12/2023 | Ankaraspor - Altınordu | Ankaraspor ligde evindeki son 8 maçında hiç kaybetmedi | Ankaraspor yenilmez |
| 24/12/2023 | Zonguldak Kömürspor - Kırklarelispor | Kırklarelispor ligde deplasmandaki son 8 maçında hiç kazanamadı | Zonguldak Kömürspor yenilmez |
| 24/12/2023 | Diyarbekir Spor - Bucaspor 1928 | Bucaspor 1928 ligdeki son 14 maçında hiç kaybetmedi | Bucaspor 1928 yenilmez |
| 24/12/2023 | Hes İlaç Afyonspor - Adıyaman FK | Hes İlaç Afyonspor ligdeki son 7 maçında hiç kaybetmedi | Hes İlaç Afyonspor yenilmez |
| Tarih | Ev Sahibi | Sonuç | Konuk Takım |
|---|---|---|---|
| 20/12/2023 | Edirnespor | vs | Ayvalıkgücü Belediyespor |
| 20/12/2023 | İnegöl Kafkas GK | vs | Mardin 1969 Spor |
| 20/12/2023 | Karabük İdmanyurdu Spor | vs | Tarsus İdman Yurdu |
| 20/12/2023 | Kırıkkalegücü FK | vs | Aliağa Futbol A.Ş. |
| 20/12/2023 | 52 Orduspor FK | vs | Artvin Hopaspor |
| 20/01/2024 | İnegöl Kafkas GK | vs | Ayvalıkgücü Belediyespor |
| 21/01/2024 | Edirnespor | vs | Gümüşhanespor |
İhbar Hattı
0850 302 71 73
